Kaynak Kullanımı ve Döngüsel Ekonomi

Çimento ve hazır beton üretiminde alternatif ham madde ve alternatif yakıt kullanımını artırarak atık yönetimi süreçlerini iyileştiriyoruz. Atık azaltım stratejileri geliştirerek ve geri dönüşüm oranlarını yükselterek etkin bir atık yönetim süreci yürütüyoruz.
‍
Kaynak verimliliğini artırmak için ham madde tüketimini azaltan, alternatif malzemelerin kullanımını teşvik eden ve döngüsel ekonomi prensiplerini destekleyen uygulamalar hayata geçiriyoruz. Özellikle alternatif ham maddelerin entegrasyonu, geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanımı ve sıfır atık yaklaşımı öncelikli alanlarımız arasında yer alıyor. Kaynak yönetimi ve döngüsel ekonomi politikalarımız, BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Paris İklim Anlaşması ile uyumlu bir şekilde şekilleniyor.
‍
Bu kapsamda:

• Doğal kaynak tüketimini azaltmak için alternatif ham madde kullanım oranlarını artırmayı hedefliyoruz.

• Çimento üretiminde uçucu kül, cüruf ve diğer mineral katkılarla klinker kullanımını azaltarak çevresel etkimizi en aza indiriyoruz.

• Hazır beton üretiminde geri dönüştürülmüş agrega ve diğer ikincil ham maddelerin kullanımının artırılmasına odaklanıyoruz.

• Tüm üretim süreçlerimizde kaynağında atık oluşumunu azaltmayı ve geri dönüşümü destekleyen bir atık yönetim sistemi uyguluyoruz.

Riskler, Fırsatlar ve Yönetim Süreci

Kaynak kullanımı ve döngüsel ekonomi alanındaki riskleri ve fırsatları belirlemek amacıyla yaşam döngüsü analizleri, düzenli çevresel etki değerlendirmeleri ve paydaş geri bildirim süreçleri uyguluyoruz. Üretim süreçlerimizdeki kaynak akışlarını analiz ederek operasyonlarımızda ve değer zincirimizde mevcut ve potansiyel etkileri, riskleri ve fırsatları sürekli olarak gözden geçiriyoruz. Risk ve fırsat yönetim sürecimizi, düzenli veri analizleri, paydaş geri bildirimleri ve süreç iyileştirmeleri ile destekleyerek sürekli olarak güncelliyoruz.
‍
Riskleri belirlemek için atık veya yan ürün olarak T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenmiş kodlara göre atık sınıflarını tespit ediyor ve Çevre Müdürlüğü ile değerlendiriyoruz. Atığın çıktığı kaynak ve bu kaynağın etrafında atığa etki edebilecek diğer atık kaynakların araştırmalarını da gerçekleştiriyoruz. Ayrıca, üretim sonrasında baca gazları başta olmak üzere bu atığın kullanımı ile ortaya çıkabilecek çevresel kirliliğini Üretim, Kalite, Çevre ve Satın Alma departmanları da değerlendiriyor. Fırsat analizi sürecinde ise ilgili atığın döngüsel ekonomide belirli proseslerden geçerek üretilen ham maddelerin ne düzeyde ikame edilebileceğini analiz ediyoruz. Fayda-maliyet analizleri ve çevresel değerlendirmeler sonucunda fırsat olarak değerlendirildiği takdirde gerekli onayları alarak atık bertarafını gerçekleştiriyoruz.

Kaynak kullanımı ve döngüsel ekonomi alanında kısa, orta ve uzun vadede karşılaşabileceğimiz başlıca takip ettiğimiz konular şunlardır:

• Doğal kaynak kıtlığı: Kalker, kireçtaşı, kil ve agrega gibi temel ham maddelerin rezervlerinde yaşanan azalma ve bu kaynaklara erişim zorlukları, tedarik zincirinde kesintilere yol açabilir. Bu aksaklıklar, maliyetlerin artması, verimliliğin azalması ve potansiyel gelir kayıpları gibi finansal etkilere yol açabilir.

• Mevzuat ve düzenlemelere uyum riskleri: İhracat yaptığımız ülkelerde gerçekleşen yasal düzenlemeler ve ulusal mevzuat çerçevesinde getirilen yeni düzenlemeler, karbon vergileri ve sürdürülebilirlik standartlarına uyum gerekliliği nedeniyle operasyonel değişiklikleri zorunlu kılmaktadır. Bu kapsamda çimento ve hazır beton ürünlerimizde alternatif ham maddenin kullanılması, düşük klinkerli çimento üretimi gibi konular öne çıkıyor. Uyum riskleri, para cezaları gibi ek maliyetler doğurabileceği gibi itibar risklerini de beraberinde getirebilir.

• Alternatif ham madde erişim ve maliyet riski: Uçucu kül, cüruf gibi alternatif ham maddelerin arzında yaşanabilecek belirsizlikler ve fiyat dalgalanmaları, maliyet yönetimini zorlaştırabilir.

• Alternatif yakıt arzı ve fiyat dalgalanmaları: Ömrünü tamamlamış lastikler, biyokütle yakıtları gibi çimento sektöründe kullanılan alternatif yakıtların arzında ve fiyat seviyesinde yaşanan dalgalanmalar, alternatif yakıt kullanımının artmasını zorlaştırabilir.

• Atık yönetimi zorlukları: Üretim süreçlerinde ortaya çıkan atıkların bertaraf edilmesi ve geri dönüşüm süreçlerinin etkin yönetilememesi, operasyonel maliyetleri artırabilir.

Bu riskleri en aza indirmek adına sürdürülebilir tedarik zinciri yönetimi, alternatif ham madde kullanım stratejileri ve döngüsel ekonomi odaklı ürün geliştirme çalışmaları yürütüyoruz. Ayrıca, kaynak kullanım verimliliğini artıran yatırımlar yaparak ve atık azaltma politikalarını güçlendirerek riskleri yönetiyoruz.

Kaynak kullanımı ve döngüsel ekonomi alanında kısa, orta ve uzun vadede karşılaşabileceğimiz başlıca fırsatlar şunlardır:

• Alternatif ham maddelerin entegrasyonu ile maliyet avantajı sağlamak: Çimento ve beton üretiminde uçucu kül, cüruf ve geri dönüştürülmüş agrega gibi alternatif ham maddelerin kullanımı, ham madde maliyetlerini düşürerek finansal avantaj sağlayabilir.

• Atık geri dönüşüm süreçlerini geliştirerek ek gelir fırsatları yaratmak: Üretim süreçlerinde açığa çıkan yan ürünlerin ve atık malzemelerin farklı sektörlerde yeniden değerlendirilmesi, ek gelir kaynağı oluşturabilir.

• Müşterilerin düşük karbonlu ve sürdürülebilir ürünlere olan talebini karşılayarak rekabet avantajı sağlamak: Karbon emisyonu düşük ve geri dönüştürülmüş malzeme içeren ürünlere olan talep giderek artarken yasal mevzuat da bu yönde değişmektedir. Bu doğrultuda geliştirdiğimiz sürdürülebilir ürün portföyü, pazardaki rekabet avantajımızı ve gelirlerimizi artırabilir.

Bu fırsatları değerlendirmek için alternatif ham madde kullanım oranlarımızı artırıyor, düşük karbonlu üretim süreçlerine yatırım yapıyor ve atık yönetimimizi sıfır atık yaklaşımına uygun şekilde geliştiriyoruz.
2024 yılında alternatif yakıtlar ve alternatif ham maddeler üzerine bir çalıştay gerçekleştirdik. Bu çalıştayda Satın Alma, Üretim, Çevre ve Sürdürülebilirlik ekipleri tarafından güncel durumlar ışığında gelecek döneme yönelik yol haritaları belirlendi.
‍
Endüstriyel üretimleri sonucu ciddi miktarlarda atığa sebep olan işletmeler ile görüşerek potansiyel iş birliklerini değerlendiriyoruz. Bu iş birlikleri ile farklı sektörlerde işletmelerin atıklarını bertaraf ediyoruz. Bu kapsamda hem atıkları operasyonlarımızda değerlendirerek döngüsel ekonomiyi destekliyor ve çevresel etkimizi azaltıyoruz hem de iş birliği yaptığımız kuruluşların işletme maliyetlerinin azaltılmasını sağlıyoruz.

Hazır beton tesislerimizde döngüsel ekonomi yaklaşımıyla atıkları geri kazanıyoruz. Kullanılmayan betonun geri dönüşümü, müşterilerin ihtiyacından fazla beton siparişi vermesiyle geri dönen malzeme ve mikser ile mobil pompalardaki temizleme işlemleri sonucunda oluşan atıklar olmak üzere iki şekilde gerçekleşiyor. 2024 itibarıyla 26 hazır beton tesisimizin 23'ünde geri dönüşüm üniteleri bulunuyor, bir tesisimizin kurulum süreci devam ediyor ve 2025'te tamamlanması planlanıyor. Bu ünitelerde geri dönen beton, suyla yıkanarak agregaya dönüştürülüp yeniden üretimde kullanılıyor. Ayrıca, 8 tesisimizde bulunan filtrepresin 2025 yılında 9'a yükselmesini planlıyoruz. Mikser temizliğinden gelen su filtrepresten geçirilerek kalan katı maddeler ayrıştırılıyor ve üstte kalan su beton üretiminde kullanılıyor. Geri dönüşüm ünitesi bulunmayan tesislerimizde ise geri gelen betonun mineral katkılarla agregaya dönüştürülmesine yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Hazır beton tesislerindeki geri dönüşüm üniteleri vasıtasıyla 2024 yılında 31.447 ton agregayı geri kazandık.

Atık Miktarları (ton)

TEHLİKELİ ATIKLAR

TEHLİKESİZ ATIKLAR

2022

2023

2024

Atık Geri Kazanım Oranı (%)

2024 yılında atık geri kazanım oranımız %95 olarak gerçekleşti. Akçansa’da evsel atıklar hariç tüm atıkları geri dönüşüm veya geri kazanıma gönderiyoruz, önümüzdeki yıllarda de atık yönetimi süreçlerimizi sürekli geliştirerek bu oranı korumayı hedefliyoruz. 2024 yılında tüm tehlikeli ve tehlikesiz atıklarımızın toplamı 4.166 ton olarak gerçekleşti. Tüm atıklar içerisinde tehlikesiz atıkların payı %82, tehlikeli atıkların payı ise yaklaşık %18’dir. E-atıklar dışındaki tüm tehlikeli atıklarımız enerji amaçlı geri kazanılıyor veya geri dönüştürülüyor; depolama sahasına giden tehlikeli atık bulunmuyor.

Akçansa olarak 2030 sürdürülebilirlik hedeflerimiz doğrultusunda alternatif ham madde kullanım oranlarını artırmayı öncelikli hedeflerimiz arasında belirledik. Çimento üretiminde alternatif ham maddelerin ve mineral katkıların kullanımını yaygınlaştırarak doğal kaynak tüketimini azaltıyor, klinker kullanımını düşürerek karbondioksit emisyonlarımızı en aza indiriyoruz. Alternatif ham madde kullanım oranlarını artırma çalışmalarımız kapsamında döküm kumu, grid, mermer kırığı, beton atığı, endüstriyel çamurlar, hafriyat toprağı, uçucu kül, pirit külü ve bakır flotasyon atığı gibi malzemeleri süreçlerimize dahil ediyoruz. Böylece döngüsel ekonomiye katkı sağlarken endüstriyel yan ürünleri değerlendirerek atık oluşumunu azaltıyoruz.
‍
Alternatif ham madde kullanım oranlarını artırma çalışmalarımız kapsamında, 2024 yılında ODAŞ ile önemli bir iş birliği gerçekleştirdik.
‍
ODAŞ bünyesindeki Çan2 Termik Santrali’nden elde edilen uçucu külleri çimento üretim süreçlerimize dahil ederek hem doğal kaynak tüketimini azaltmayı hem de döngüsel ekonomiye katkı sağlamayı hedefledik. Bu iş birliği kapsamında yaklaşık 2 milyon ton uçucu külün çimento üretiminde kullanılmasını planlıyoruz.
‍
Alternatif ham madde kullanım kapasitemizi geliştirmek amacıyla Çanakkale ve Büyükçekmece fabrikalarımızda uçucu kül kullanımına yönelik yeni silo ve besleme sistemleri yatırımlarını tamamladık. Bu yatırımlar sayesinde katkılı çimento üretim süreçlerimizde uçucu kül kullanım oranını artırarak doğal kaynak tüketimini azaltmayı başardık. Klinker ve çimento üretim süreçlerimizde meydana gelen sera gazı emisyonlarını düşürmeye ve doğal kaynak tüketimini azaltmaya yönelik yeni kaynak araştırmalarımızı ve endüstriyel ölçekte denemelerimizi sürdürmeye devam ediyoruz.